Tại mỗi huyện, Đoàn Giám sát trực tiếp làm việc với 02 đơn vị cấp xã để nghe đại diện lãnh đạo xã, huyện báo cáo kết quả thực hiện công tác hoà giải ở cơ sở và Nghị quyết 169/2015/NQ-HĐND tại địa phương từ năm 2016 đến tháng 6 năm 2017; nghiên cứu hồ sơ tài liệu, sổ theo dõi các hoạt động hòa giải; đồng thời trực tiếp nghe đại diện các vị là Tổ trưởng tổ hòa giải ở thôn thông tin về quá trình thực hiện các vụ việc hòa giải tại địa phương, kinh phí hỗ trợ cho hoạt động và những yêu cầu, kiến nghị.
Hình ảnh Đoàn giám sát làm việc tại huyện Phú NinhQua giám sát cho thấy, công tác Hòa giải ở cơ sở (HGOCS) hiện nay đã được luật hóa và quy định khá cụ thể, đặc biệt là các chế độ chính sách cho các hòa giải viên bước đầu được quan tâm và phân bổ kinh phí hằng năm cho công tác hòa giải được quy định cụ thể trong từng cấp ngân sách. Công tác phối hợp hoà giải ở cơ sở giữa Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp với cơ quan Tư pháp được chú trọng, đồng thời lồng ghép hoạt động hòa giải trong các phong trào, cuộc vận động tại cộng đồng dân cư, đặc biệt là cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”...Việc triển khai thực hiện tốt công tác hòa giải ở cơ sở đã góp phần hạn chế vi phạm pháp luật và tranh chấp nhỏ trong nội bộ nhân dân, giữ gìn an ninh chính trị - trật tự an toàn xã hội để phát triển kinh tế, góp phần hạn chế đơn thư, khiếu nại vượt cấp trong nhân dân.
Tính đến thời điểm giám sát, các địa phương đã triển khai và thực hiện đạt được một số kết quả nhất định như: tổ chức được 13 hội nghị triển khai phổ biến; 78 buổi tuyên truyền Luật hòa giải ở cơ sở; 04 lớp tập huấn nghiệp vụ hòa giải phổ biến và bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho 1.223 hòa giải viên; 12 hội thi tuyên truyền viên pháp luật giỏi; Hòa giải viên cơ sở giỏi tại địa bàn các xã, thị trấn...; xây dựng 168 tủ sách pháp luật với 19.320 đầu sách; củng cố, kiện toàn 190 tổ hòa giải/190 thôn với 1.200 hòa giải viên; tiếp nhận 655 vụ việc, đã tiến hành hoà giải thành 415 vụ việc, tỷ lệ hòa giải thành đạt khá cao là 63,4%, hòa giải không thành là 240 vụ, các vụ việc hòa giải ở cơ sở (HGOCS) chủ yếu trên các lĩnh vực là tranh chấp đất đai, nhà ở, hôn nhân- gia đình, mâu thuẫn tranh chấp nhỏ giữa các thành viên trong gia đình, giữa các hộ gia đình và giữa các cá nhân với nhau trong cộng đồng dân cư.
Tuy nhiên, vấn đề vướng mắc chung của các đơn vị trong phân cấp nguồn ngân sách theo quy định nên việc bố trí, sử dụng nguồn kinh phí theo Nghị quyết số: 169/2015/NQ-HĐND gặp nhiều trở ngại, đa số đơn vị đều là huyện khó khăn, nguồn ngân sách hoạt động đa phần do tỉnh hỗ trợ. Bên cạnh đó, nhận thức của một số địa phương trong công tác HGOCS chưa đúng, nên thiếu sự quan tâm lãnh chỉ đạo, đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất cho công tác HGOCS, chưa thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước về hòa giải; sự phối hợp giữa các cơ quan tư pháp với MTTQ và các đoàn thể liên quan trong công tác HGOCS đôi lúc chưa thật sự hiệu quả. Việc trang bị kiến thức pháp luật và kỹ năng nghiệp vụ cần thiết cho hòa giải viên để thực hiện nhiệm vụ, chủ yếu mới đến Tổ trưởng tổ hòa giải, còn nhiều hòa giải viên còn hạn chế về kiến thức pháp luật, kỹ năng hòa giải.
Đoàn Giám sát đánh giá cao kết quả đã đạt được và đề nghị các đơn vị sớm khắc phục những tồn tại hạn chế trong việc triển khai thực hiện công tác hoà giải ở cơ sở và Nghị quyết 169/2015/NQ-HĐND tại địa phương; đồng thời ghi nhận và sẽ có văn bản kiến nghị với tỉnh trong cân đối ngân sách, bố trí nguồn cụ thể chi cho công tác HGOCS để việc triển khai thực Nghị quyết 169/2015/NQ-HĐND trên địa bàn tỉnh đạt hiểu quả cao hơn./.