Ông Lê Trí Thanh - Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh và ông Nguyễn Phi Hùng - Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh chủ trì hội nghị. Tham dự hội nghị có đại biểu đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo (Sở Tài nguyên và Môi trường), các sở, ngành lên quan; đại biểu đại diện Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp, ban Công tác Mặt trận khu dân cư; thành viên các Hội đồng tư vấn về Dân chủ - Pháp luật và kinh tế - xã hội của Ủy ban MTTQ Việt nam tỉnh tham dự..
Ông Lê Trí Thanh - Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh phát biểu tại hội nghị
Đại diện lãnh đạo cơ quan chủ trì soạn thảo trình bày tóm tắt nội dung dự thảo Quy định được xây dựng theo hướng bảo đảm tối đa quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người sử dụng đất bị thu hồi; quy định cụ thể, chi tiết các nội dung được Luật Đất đai năm 2024 và Nghị định số 88/2024/NĐ-CP ngày 15/7/2024 của Chính phủ giao cho UBND tỉnh quy định chi tiết theo thẩm quyền. Đồng thời, có sự kế thừa các quy định còn phù hợp của UBND tỉnh và tham khảo quy định tương tự của UBND một số tỉnh, thành phố trong cả nước.
Đa số ý kiến phát biểu tại hội nghị đều cơ bản thống nhất với 05 chương 28 điều của dự thảo Quy định. Đồng thời đề nghị bổ sung, làm rõ căn cứ pháp luật, cơ sở thực tiễn, khoa học đối với các quy định cụ thể (định mức chi tiết) trong dự thảo Quy định.
1. Về phạm vi, đối tượng điều chỉnh: Một số ý kiến đề nghị cần căn cứ quy định của Luật ban hành văn bản QPPL về thẩm quyền ban hành của UBND tỉnh. Theo đó, không nên quy định lại những nội dung mà Luật Đất đai năm 2024 và Nghị định số 88/2024/NĐ-CP ngày 15/7/2024 của Chính phủ quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất không giao cho UBND tỉnh quy định chi tiết.
Đồng thời, cần bổ sung nội dung khoản 2 về khái niệm “người sử dụng đất” theo quy định tại Điều 4 Luật Đất đai có đất thu hồi và chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất thu hồi đủ điều kiện bồi thường theo quy định của Luật Đất đai”.
2. Quy định về bồi thường bằng đất ở khi Nhà nước thu hồi đất ở: Về cơ bản thống nhất với Điều 3 dự Quy định về nguyên tắc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất ở là bảo đảm giá trị tương đương (quy đổi về mặt giá trị quyền sử dụng đất) giữa đất ở bị thu hồi và giá đất ở được bồi thường tại khu tái định cư. Theo đó, bảo đảm quyền lợi của người có đất ở bị thu hồi lớn (trên 02 lần hạn mức giao đất ở theo quy định) thì được bồi thường bằng giao đất ở tương ứng (hơn 01 lô tái định cư) trên cơ sở không vượt quá giá trị quyền sử dụng đất ở bị thu hồi.
Tuy nhiên, dự thảo Quy định chưa quy định rõ trường hợp hộ gia đình có đất ở bị thu hồi với diện tích lớn (trên 02 lần hạn mức giao đất ở quy định) mà có nhiều thế hệ (dự thảo Quy định chỉ mới quy định trường hợp có nhiều cặp vợ chồng) cùng chung sống trên một thửa đất ở bị thu hồi thì cần được xem xét giao thêm các lô đất ở theo quy hoạch tại khu tái định cư tương ứng với các nhân khẩu đủ điều kiện tách hộ (đủ 18 tuổi trở lên). Đồng thời cần quy định những trường hợp thu hồi đất ở lớn (trên 05 lần hạn mức giao đất) mà hộ gia đình đó có 03 - 04 cặp vợ chồng (gia đình) cùng sinh sống thì xem xét được giao nhiều hơn 02 lô đất ở có thu tiền sử dụng đất tại khu tái định cư cho các cặp gia đình còn thiếu. Ngoài ra, cần quy định trường hợp vợ hoặc chồng đơn thân nuôi con nhỏ (chồng/vợ ly hôn hoặc chết) đang cùng chung sống với cha mẹ trên cùng thửa đất bị thu hồi cũng được xem như trường hợp “cặp vợ chồng” được giao đất ở tái định cư theo quy định.
Quang cảnh hội nghị
3. Quy định về bồi thường bằng đất có mục đích khác với loại đất thu hồi: Một số ý kiến cho rằng quy định về tỷ lệ quy đổi theo diện tích giữa đất nông nghiệp bị thu hồi với đất ở khu tái định cư theo Điều 4 dự thảo Quy định chưa rõ căn cứ pháp lý, cơ sở thực tiễn khi quy định các mức cụ thể: diện tích đất bị thu hồi ở mức tối thiểu phải từ: 750m2/hộ (khu vực I), 1.500m2/hộ (khu vực II), 2.500m2/hộ (khu vực III) trở lên... thì xem xét bồi thường 01 lô đất ở với diện tích theo quy hoạch chi tiết phân lô tại khu tái định cư không quá 01 lần hạn mức giao đất ở tương ứng với các khu vực nêu trên. Hơn nữa, quy định nêu trên chưa phù hợp với từng loại đất nông nghiệp: trồng cây hằng năm (lúa và trồng cây hằng năm); đất trồng cây lâu năm; đất lâm nghiệp (rừng); đất thủy sản; đất làm muối, đất chăn nuôi… mà mỗi loại đất có hạn mức giao đất khác nhau. Do đó, việc quy định diện tích cố định nêu trên là chưa hợp lý.
Đề xuất thêm phương thức thứ 2: Tỷ lệ quy đổi bằng giá trị bồi thường của loại đất nông nghiệp bị thu hồi ít nhất phải bằng với giá trị của lô đất ở tối thiểu (suất tái định cư tối thiểu) tại khu tái định cư. Đồng thời không vượt quá giá trị lô đất ở tái định cư theo quy hoạch và không quá hạn mức giao đất ở theo quy định. Theo cách này thì có thể giải quyết trường hợp thu hồi đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư (dưới 750 m2 ở khu vực I) mà giá trị bồi thường đất nông nghiệp bằng với giá trị của 01 lô tái định cư tối thiểu.
4. Về bồi thường, hỗ trợ di dời mồ mả: Nhiều ý kiến cho rằng dự thảo Quy định đề xuất mức bồi thường này là thấp, cần điều chỉnh tăng để phù hợp với điều kiện giá vật tư, nhân công, cước vận chuyển… tăng cao như hiện nay.
5. Hỗ trợ tái định cư (trường hợp tự lo chỗ ở) khi Nhà nước thu hồi đất: Đề nghị xem lại việc quy định hỗ trợ 15% giá đất tái định cư bình quân (01 m2) tại khoản 2 Điều 15 dự thảo Quy định theo từng khu vực (KV I: 4.100.000 đồng; KV II: 3.300.000 đồng; KV III: 2.600.000 đồng) là chưa rõ về căn cứ pháp lý và cơ sở thực tiễn.
Hơn nữa, việc quy định mức hỗ trợ nêu trên chưa căn cứ vào quy mô diện tích đất ở bị thu hồi và số nhân khẩu của hộ gia đình bị thu hồi đất ở là chưa phù hợp với quy định tại khoản 2 Điều 23 Nghị định số 88/2024/NĐ-CP.
6. Hỗ trợ thuê nhà ở đối với trường hợp thu hồi đất có nhà ở: Đề nghị điều chỉnh quy định về thời gian hỗ trợ thuê nhà cho phù hợp với tiến độ, thời gian xây dựng khu tái định cư và triển khai dự án theo hướng: Thời gian thuê nhà ở được tính theo thực tế. Đồng thời, cần quy định mức hỗ trợ trên căn cứ vào số lượng nhân khẩu cụ thể của mỗi hộ gia đình để đưa ra mức hỗ trợ phù hợp. Bởi vì số lượng nhân khẩu ảnh hưởng đến chi phí sinh hoạt (điện, nước, vệ sinh, môi trường…) sẽ khác nhau.
7. Bố trí tái định cư: Cần phân biệt rõ trường hợp này khác với quy định tại Điều 3 dự thảo Quy định. Trường hợp hộ gia đình có nhiều thế hệ hoặc có nhiều cặp vợ chồng cùng chung sống trên một thửa đất ở bị thu hồi nếu đủ điều kiện để tách thành từng hộ gia đình riêng theo quy định của pháp luật về cư trú hoặc có nhiều hộ gia đình có chung quyền sử dụng 01 (một) thửa đất ở bị thu hồi mà diện tích đất ở được bồi thường theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Quy định này không đủ để giao riêng cho từng hộ gia đình thì được hỗ trợ giao đất ở có thu tiền sử dụng đất cho các hộ gia đình còn thiếu tùy vào điều kiện về quỹ đất ở của từng địa phương.
Tuy nhiên, quy định trên chưa làm rõ trường hợp gia đình có nhiều thế hệ (từ 05 nhân khẩu trở lên) cùng sinh sống trong 01 thửa đất ở bị thu hồi thì được hỗ trợ tái định cư như thế nào cho phù hợp? Hơn nữa, đề nghị không sử dụng khái niệm về “cặp vợ chồng”vì trên thực tế có nhiều trường hợp mẹ hoặc cha đơn thân (chồng/vợ chết hoặc ly hôn) đang nuôi con sống chung với cha mẹ trong cùng thửa đất ở bị thu hồi… thì giải quyết thế nào?
Đồng thời, cần quy định cụ thể: “thực tế cùng chung sống” là như thế nào? Chung sống thường xuyên hằng ngày, hằng tháng hay ở chung nhưng đi làm ăn xa nhà (ở trọ nơi khác) cuối tuần, cuối tháng mới về nhà ở chung thì có được xác định là thực tế cùng chung sống?
8. Trách nhiệm chức thực hiện: Đề nghị bổ sung trách nhiệm, quyền hạn của Ủy ban MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp (được quy định tại điểm b, đ khoản 2 Điều 19 Luật Đất đai) vào khoản 11 Điều 20 dự thảo Quy định và viết lại như sau:
“11. Ủy ban MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp: tuyên truyền, phổ biến, vận động đoàn viên, hội viên và Nhân dân chấp hành pháp luật về đất đai; tham gia góp ý đối với phương án BT, HT, TĐC; phối hợp triển khai và giám sát thực hiện công tác BT, HT, TĐC trên địa bàn tỉnh Quảng Nam”.
Sau hội nghị, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh tổng hợp đầy đủ ý kiến góp ý của đại biểu để nghị Sở Tài nguyên và Môi trường nghiên cứu tiếp thu và giải trình theo quy định trước khi trình UBND tỉnh ký ban hành./.